صادرات مواد شیمیایی ایرانی؛ پاسخگوی نیاز صنایع مختلف در سطح جهانی

واحد خبری مرکزکده : ایران با داشتن منابع غنی و صنایع توسعه‌یافته به عنوان یکی از مهم‌ترین صادرکنندگان مواد شیمیایی در بازارهای جهانی شناخته شده است. صنایع شیمیایی نقشی حیاتی در اقتصاد کشور ایفا می‌کنند و سهم قابل توجهی در درآمدهای صادراتی دارند. با وجود چالش‌هایی مانند تحریم‌های بین‌المللی، این بخش پتانسیل و انعطاف‌پذیری خوبی را در سالیان اخیر نشان داده است.

بر اساس آمار منتشرشده ایران از مارس ۲۰۲۳ تا فوریه ۲۰۲۴، ۱۲۵۰ محموله مواد شیمیایی به نقاط مختلف دنیا صادر کرده است. طبق این آمار صادرات مواد شیمیایی ایران نسبت به سال ۲۰۲۲، ۱۴۷ درصد رشد داشته است. بیشترین صادرات مواد شیمیایی از ایران به ازبکستان، اوکراین و ترکیه بوده است. ایران یکی از صادرکنندگان اصلی مواد شیمیایی در سالیان اخیر بوده که با وجود تحریم‌ها و محدودیت‌ها توانسته است رشد خوبی در این حوزه داشته باشد. در این مقاله قصد داریم به بررسی میزان صادرات مواد شیمیایی و فرصت‌های پیش رو بپردازیم.

 صادرات مواد شیمیایی ایرانی

ایران در سال‌های اخیر با استفاده از قابلیت‌های تحقیق و توسعه، نیروی کار ماهر و سرمایه‌گذاری قابل توجه در فناوری به یکی از بازیگران اصلی در صادرات مواد شیمیایی تبدیل شده است. تولیدکنندگان ایرانی با تولید مواد شیمیایی باکیفیت به بازارهای بین‌المللی ورود کرده و به نیازهای مصرف‌کنندگان خارجی پاسخ داده‌اند. در حال حاضر ایران به بیش از ۱۷ کشور در دنیا مواد شیمیایی صادر می‌کند که ازبکستان، اوکراین و ترکیه مهم‌ترین آنها می‌باشند. در مجموع این ۳ کشور ۸۷ درصد از کل محصولات صادراتی ایران را مصرف می‌کنند. ازبکستان با واردات ۱۴۰۲ محموله سهم بازار ۵۷ درصدی را به خود اختصاص داده است. پس از آن اوکراین با ۴۳۳ محموله ۱۸ درصد از سهم بازار را به خود اختصاص داده است و ترکیه با ۳۲۲ محموله تقریبا ۱۳ درصد سهم بازار را دارد. بازارهای کلیدی دیگر برای صادرات مواد شیمیایی از ایران شامل روسیه، قزاقستان، پرو، پاکستان و شیلی می‌باشند.

این در حالیست که در سطح جهانی سه صادرکننده برتر مواد شیمیایی چین، ایالات متحده و هند هستند. چین با ۱.۰۶۳.۱۶۱ محموله در صدر صادرات مواد شیمیایی قرار دارد و پس از آن ایالات متحده با ۱.۰۰۶.۷۲۳ محموله و هند با ۹۵۷.۴۴۹ محموله در رده‌های بعدی قرار دارند.

 محصولات شیمیایی صادراتی ایران

صنایع شیمیایی ایران یکی از بزرگ‌ترین صنایع خاورمیانه است که از ذخایر عظیم نفت و گاز طبیعی برخوردار می‌باشد. صنایع شیمیایی کشور طیف وسیعی از محصولات را از مواد پتروشیمی گرفته تا کودهای شیمیایی و ترکیبات صنعتی ویژه در بر می‌گیرد. در ادامه مطلب آن دسته از محصولات شیمیایی ایران را که به منظور صادرات و رفع نیازهای مصرف‌کنندگان خارجی در بازارهای خارجی عرضه می‌شوند، آورده‌ایم.

محصولات پتروشیمی

ایران پیشرو در تولید مواد پتروشیمی کلیدی از جمله اتیلن، پروپیلن و متانول می‌باشد که برای تولید پلاستیک، الیاف مصنوعی و رزین به کار برده می‌شود. متانول به ویژه به دلیل قیمت مناسبی که دارد، بسیار مورد توجه می‌باشد.

کودهای شیمیایی

ایران صادرکننده کودهای نیتروژنی و مواد اولیه کودهای کشاورزی مانند سدیم نیترات و آمونیوم نیترات می‌باشد. کودهای شیمیایی ایرانی در کشورهایی همچون افریقا که در صنعت کشاورزی خیلی فعال هستند، تقاضای بالایی دارند.

سدیم نیترات صادراتی با توجه به ویژگی‌های منحصربفردی که دارد، به صورت گسترده‌ای در صنایع گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرد. حلالیت بالای این محصول امکان جذب آسان توسط گیاهان را فراهم کرده و نیتروژن لازم برای رشد آنها را فراهم می‌نماید.

مواد شیمیایی صنعتی

مواد شیمیایی صنعتی مانند اسید سولفوریک، کاستیک سودا و لبسا در صنایع مختلف از جمله صنایع تولید مواد شوینده، صنعت کاغذسازی، رنگ و رزین و … کاربرد دارند. ظرفیت بالای تولید این امکان را به تولیدکنندگان داخلی می‌دهد که هم تقاضای داخلی و هم تقاضای بین‌المللی برای این مواد شیمیایی صنعتی را برآورده کنند.

مواد شیمیایی تخصصی

مواد شیمیایی تخصصی در ایران هر چند کوچک‌تر از صنایع پتروشیمی و کودهای کشاورزی، در حال رشد هستند. تولیدکنندگان داخلی با تولید مواد شیمیایی تخصصی نیاز صنایع دارویی، آرایشی و بهداشتی بازارهای جهانی را برآورده می‌کنند.

 فرصت‌های رشد در بازارهای بین‌المللی برای صادرکنندگان ایرانی

کشور ایران با توجه به موقعیت استراتژیکی که دارد و همچنین با توجه به امکان تولید محصولات شیمیایی باکیفیت پتانسیل بالایی برای ارائه محصولات در بازارهای جهانی داشته و پیش‌بینی می‌شود این روند در سال‌های آتی با شیب بالایی ادامه داشته باشد. برخی از فرصت‌های پیش روی صادرکنندگان ایرانی برای رشد در بازارهای بین‌المللی عبارتند از:

گسترش بازار: پتانسیل قابل توجهی برای ورود به بازارهای جدید وجود دارد. اقتصادهای نوظهور در افریقا و آسیای جنوب شرقی فرصت‌هایی را برای رشد به ویژه در حوزه کشاورزی برای تولید کودهای شیمیایی و مواد شیمیایی صنعتی فراهم می‌کند.

تولید محصولات با ارزش افزوده: ایران با تمرکز بر تولید محصولات شیمیایی با ارزش افزوده بیشتر این پتانسیل را دارد که به سمت بازارهای جدید حرکت کند. تولیدکنندگان داخلی می‌توانند با تولید مواد شیمیایی تخصصی به بازارهای خاص پاسخ دهند و حاشیه سود بالاتری ایجاد نمایند.

مشارکت و سرمایه‌گذاری مشترک: مشارکت‌های استراتژیک با شرکت‌های خارجی می‌تواند به تولیدکنندگان ایرانی کمک کند تا بر چالش‌های ناشی از تحریم‌ها غلبه کنند. سرمایه‌گذاری‌های مشترک همچنین می‌تواند دسترسی به فناوری‌ها و بازارهای جدید را فراهم کند و رقابت‌پذیری را افزایش دهد.

منبع خبر: دنیای اقتصاد