به گزارش مرکزکده به نقل از خبرگزاری برنا: پرداخت به‌موقع صورت وضعیت پیمانکاران در پروژه‌های عمرانی یکی از الزامات اساسی است که به تأمین موفقیت و پیشرفت آن پروژه‌ها کمک می‌کند. این تعهد نه تنها از جنبه‌های حقوقی و مالی بلکه همچنین به لحاظ اجرائی اهمیت دارد. تأخیر در پرداخت صورت وضعیت می‌تواند عواقب جدی نظیر خسارات مالی و مشکلات اجرایی را برای پیمانکاران به همراه داشته باشد و باعث آسیب به روابط میان کارفرما و پیمانکار شود.
خسارت تاخیر در پرداخت صورت وضعیت پیمانکار
ما در این مقاله به تحلیل و بررسی ابعاد مختلف تأخیر در پرداخت صورت وضعیت‌ها، تأثیرات آن بر اجرای پروژه‌ها، قوانین و بخشنامه‌های موجود در این زمینه و ارائه راهکارهای قانونی و عملیاتی خواهیم پرداخت. هدف ما روشن ساختن اهمیت این موضوع و ارائه پیشنهاداتی برای جلوگیری از مشکلات ناشی از تأخیر در پرداخت‌ها است.
مهلت پرداخت صورت وضعیت
پیش از بررسی محاسبه و جبران خسارت تاخیر در پرداخت صورت وضعیت پیمانکار، بهتر است با مهلت پرداخت صورت وضعیت‌ها آشنا شوید. به‌طور کلی، مطابق ماده ۳۷ شرایط عمومی پیمان، فرآیند پرداخت صورت وضعیت شامل مراحل زیر است:
بررسی و تأیید توسط مهندس مشاور: مهندس مشاور موظف است صورت وضعیت پیمانکار را حداکثر طی ۱۰ روز پس از دریافت از مهندس ناظر بررسی و برای کارفرما ارسال کند.
پرداخت توسط کارفرما: کارفرما باید ظرف ۱۰ روز پس از دریافت صورت وضعیت تأیید شده مبلغ قابل پرداخت را به پیمانکار بپردازد.
بنابراین، مجموع مهلت قانونی پرداخت صورت وضعیت حداکثر ۲۰ روز از زمان ارسال آن توسط مهندس ناظر است. عدم رعایت این مهلت می‌تواند پیامدهای متعددی از جمله توقف پروژه و افزایش هزینه‌ها را به دنبال داشته باشد.
تاخیر در پرداخت صورت وضعیت پیمانکار
صورت‌وضعیت‌ها اسنادی هستند که پیمانکار پس از انجام بخشی از کار، برای دریافت مطالبات خود به کارفرما ارائه می‌دهد. تاخیر در پرداخت این صورت‌وضعیت‌ها می‌تواند به دلایلی نظیر مشکلات مالی کارفرما، نقص در مستندات ارائه‌شده یا فرآیندهای طولانی تأیید و تصویب رخ دهد. این تاخیرها می‌توانند منجر به مشکلاتی مانند کاهش نقدینگی پیمانکار، توقف یا کندی در پیشرفت پروژه و افزایش هزینه‌های اجرایی شوند. در اینجا مفهوم آموزش صورت وضعیت نویسی اهمیت پیدا می‌کند. به‌طور کلی، آموزش اصولی می‌تواند درک دقیق مستندات مالی و فنی را تسهیل کرده و شفافیت هزینه‌های پروژه را افزایش می‌دهد.
خسارت تاخیر در پرداخت صورت وضعیت
انواع خسارت یا از دلایل اصلی که باعث تاخیر در پرداخت صورت وضعیت‌ها می‌شود، عبارت‌اند از:
خسارات مالی و اقتصادی: شامل افزایش هزینه‌های تأمین نقدینگی، تأخیر در پرداخت دستمزد کارکنان و همچنین کاهش توان مالی برای اجرای بخش‌های بعدی پروژه.
خسارت ناشی از تورم: خسارت ناشی از کاهش ارزش پول به دلیل تغییر شاخص‌های اقتصادی و تورم.
اختلال در زمان‌بندی پروژه: تأثیر تأخیر در پرداخت بر زمان‌بندی پروژه، کاهش انگیزه پیمانکار و افزایش مدت زمان اجرای پروژه.
بخشنامه تاخیر در پرداخت صورت وضعیت
در بسیاری از کشورها، بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌هایی برای تعیین نحوه محاسبه و پرداخت صورت وضعیت‌ها و همچنین جبران خسارت ناشی از تاخیر در پرداخت آن‌ها تدوین شده است. این بخشنامه‌ها معمولاً شامل فرمول‌ها و روش‌های محاسبه خسارت، نحوه ارائه ادعا و سایر موارد مرتبط هستند.
از بخشنامه‌های مرتبط با تأخیر در پرداخت صورت وضعیت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بخشنامه ۵۰۹۰
این بخشنامه مدت تأخیر در پرداخت را به صورت فاصله زمانی بین تاریخ واقعی پرداخت و تاریخ پرداخت مطابق پیمان تعریف می‌کند. همچنین، فرمول محاسبه مدت تمدید پروژه به دلیل تأخیر در پرداخت به‌کار گرفته شده است.
بخشنامه ۱۳۰۰
این بخشنامه به مسئله طولانی شدن دوره صورت وضعیت‌ها می‌پردازد. بر اساس این بخشنامه، اگر دوره تهیه صورت وضعیت بیش از یک ماه طول بکشد، مهلت پرداخت کارفرما به تناسب افزایش می‌یابد.
جبران خسارت تاخیر در پرداخت
در صورت تاخیر کارفرما در پرداخت صورت وضعیت، پیمانکار می‌تواند خسارت ناشی از این تاخیر را مطالبه کند. پیمانکاران می‌توانند در مواجهه با تأخیر در پرداخت صورت وضعیت‌ها از راهکارهای زیر استفاده کنند:
مطالبه خسارت تأخیر تأدیه: بر اساس ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی، پیمانکار می‌تواند خسارت ناشی از کاهش ارزش پول و تأخیر در پرداخت را از کارفرما مطالبه کند.
تمدید مدت پیمان: مطابق بند ۶-۱ بخشنامه ۵۰۹۰، تأخیر در پرداخت صورت وضعیت می‌تواند به‌عنوان عامل موجه برای تمدید مدت پیمان پذیرفته شود.
طرح دعوی حقوقی: در صورت عدم توافق با کارفرما، پیمانکار می‌تواند از طریق محاکم قضایی اقدام به مطالبه حقوق خود کند.
ارجاع به داوری: در بسیاری از قراردادها بندهایی برای حل اختلاف از طریق داوری پیش‌بینی شده است که می‌تواند زمان و هزینه حل اختلاف را کاهش دهد.
فرمول محاسبه تاخیر در پرداخت صورت وضعیت
محاسبه تأخیر در پرداخت صورت وضعیت‌ها می‌تواند بسته به شرایط قرارداد و قوانین مربوط به هر پروژه متفاوت باشد. به‌طور کلی، فرمول محاسبه تأخیر در پرداخت صورت وضعیت‌ها به شرح زیر است:
مؤلفه‌های فرمول:
مبلغ صورت وضعیت: مجموع مبلغی که پیمانکار برای انجام کارهای خود درخواست کرده است.
مدت تأخیر: تعداد روزهایی که پرداخت صورت وضعیت به تأخیر افتاده است. معمولاً این عدد از تاریخ سررسید پرداخت تا تاریخ واقعی پرداخت محاسبه می‌شود.
نرخ بهره: نرخ بهره‌ای که در قرارداد ذکر شده و ممکن است به طور سالانه یا ماهانه اعلام شده باشد. این نرخ می‌تواند بر اساس قوانین یا توافقات طرفین تعیین شود.
به عنوان مثال فرض کنید:
مبلغ صورت وضعیت= 100,۰۰۰,۰۰۰ تومان
مدت تأخیر= 60 روز
نرخ بهره= 12% سالانه (۱% ماهانه)
محاسبه تأخیر به شکل زیر است:
1. مبلغ صورت وضعیت = 100,۰۰۰,۰۰۰ تومان
2. مدت تأخیر = 60 روز (تقریباً ۲ ماه)
3. نرخ بهره ماهانه = 1%
بنابراین:
تأخیر در پرداخت تومان ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰×۲×۰.۰۱=۲,۰۰۰,۰۰۰
بنابراین در این مثال، خسارت تأخیر ناشی از عدم پرداخت در مدت ۶۰ روز، ۲,۰۰۰,۰۰۰ تومان خواهد بود.
توجه داشته باشید که ممکن است برخی قراردادها شرایط و قواعد خاصی برای محاسبه تأخیر داشته باشند. همچنین، نرخ بهره و روش‌های محاسبه می‌تواند تحت تأثیر قوانین و مقررات محلی باشد. لذا همواره به شرایط خاص قرارداد و مقررات مرتبط توجه کنید.
آموزش صورت وضعیت برای جلوگیری از تأخیر در پرداخت‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا با درک دقیق فرآیندها و معیارهای محاسبه، پیمانکاران می‌توانند صورت وضعیت‌های دقیق و مستند را تهیه کنند و این امر موجب تسهیل روند تأیید و پرداخت از سوی کارفرما می‌شود، در نتیجه از بروز اختلافات و تأخیرهای مالی جلوگیری می‌کند. به همین منظور توصیه می‌شود برای دریافت آموزش‌های حرفه‌ای و تسلط بالا به بهترین سایت عمران مراجعه کنید.
جلوگیری از تاخیر پرداخت صورت وضعیت
به منظور پیشگیری از بروز تاخیر در پرداخت صورت وضعیت پیمانکاران به کارفرمایان توصیه می‌شود بر تعهدات مالی خود پایبند باشند. همچنین، برای پیمانکاران، ارسال منظم صورت وضعیت‌ها در دوره‌های مشخص و پیگیری مراحل تأیید از سوی مهندس ناظر ضروری است. به‌طور کلی، صورت وضعیت نویسی دقیق و همچنین مستندسازی تأخیرات می‌تواند در حل اختلافات کمک کند.
جمع بندی
تأخیر در پرداخت صورت وضعیت‌ها علاوه بر ایجاد مشکلات مالی و زمانی برای پیمانکار، می‌تواند منجر به توقف یا تأخیر در اجرای پروژه‌های عمرانی شود. شناخت قوانین، بخشنامه‌ها و ابزارهای قانونی برای پیمانکاران و رعایت تعهدات مالی توسط کارفرمایان نقش مؤثری در کاهش این معضلات دارد. به‌طور کلی، همکاری و تعامل صحیح بین کارفرما و پیمانکار در کنار پایبندی به تعهدات می‌تواند تضمین‌کننده موفقیت پروژه باشد.
رپورتاژ
منبع خبر: خبرگزاری برنا
